Dubai

Dubai is met 3,4 miljoen inwoners de grootste stad van de Verenigde Arabische Emiraten. De stad is ruim twee keer zo groot als de hoofdstad Abu Dhabi, dat met 1,5 miljoen inwoners een stuk verder naar het zuidwesten ligt. Van centrum naar centrum liggen de steden 135 kilometer uit elkaar, maar door de enorme expansie van beide steden is die afstand geslonken tot ongeveer 45 kilometer. Het land bestaat uit 7 verenigde emiraten (landjes) die allemaal een bepaalde mate van zelfstandheid hebben behouden. Dubai geldt als een relatief liberaal emiraat in een regio die verder vooral bekend staat om zijn religieus conservatisme. Deze uitzonderlijke positie heeft Dubai (mede) geholpen om een toeristenmagneet te worden op het Arabische schiereiland.

In verhouding tot het omringende gebied genereert Dubai niet veel inkomsten uit de oliewinning, waarbij de verwachting is dat de aanwezige velden nog voor het einde van dit decennium zijn uitgeput. Om een vooraanstaande positie in de regio te claimen en te houden richt Dubai zich vanaf de jaren 70 in toenemende mate op internationaal handelsverkeer, toerisme en vastgoed. Vanaf de eeuwwisseling werd de wolkenkrabber 'ontdekt' als middel om met de vergaarde welvaart te pronken. Deze wolkenkrabbers werden niet zozeer gebouwd om aan een bestaande vraag naar kantoor- of woonruimte te voldoen, maar om een vraag te creëren. Een futuristisch stadsbeeld zou nieuwe investeerders moeten trekken zodat de stad ook na het opraken van de olie een toekomst op het wereldtoneel heeft.

Inmiddels beslaat de stad zo ongeveer de hele kuststrook van het emiraat. Alleen in het uiterste zuidwesten is nog een stukje woestijn, al zijn hiervoor ook al uitbreidingsplannen bedacht en deels uitgevoerd. Opmerkelijk genoeg breidt de stad zich ook steeds verder uit in het binnenland. Door parken en watervlakten aan te leggen wil men hier ook aantrekkelijke woonomgevingen creëren. Echter, met nog geen 100 mm regen per jaar (Nederland 700 mm) kost het behoorlijk wat water om deze gebieden ook groen en nat te houden. Aangezien er van nature geen zoetwater in het emiraat voorkomt en de hoeveelheid grondwater bij lange na niet toereikend is voor een dergelijke investering, wordt vrijwel al het benodigde water met ontziltingsinstallaties uit zee gehaald.

Alle bouwactiviteiten te spijt, het lukt Dubai maar niet om een echte stad te worden. Op de oude binnenstad na doet Dubai vooral aan als hotel, een tijdelijke verblijfsplaats waar je je kunt vergapen aan de pracht en praal om vervolgens weer terug te gaan naar je eigen thuis. Een echte stad is meer dan een verzameling gebouwen. Het gaat vooral om mensen er wonen, en die vooral ook binding hebben met hun omgeving. Daarin schiet Dubai (vooralsnog) te kort. Alles lijkt er op gericht om op korte termijn inkomsten te genereren, waarbij gebruikers vooral passanten uit het buitenland zijn. Zowel de welvarende toeristen in de stad als de onderbetaalde werknemers in de bouw en bediening.

1. De tour begint in Dubai Marina. Een fonkelnieuw gebied op 25 kilometer ten zuidwesten van de oude binnenstad. Het gebied is zo'n 3,7 kilometer lang en 1 kilometer breed en bestaat uit een centrale kreek met daaromheen woontorens. De bouwwerkzaamheden startten in 2003 en nu 17 jaar later is het gebied nagenoeg af. Alleen aan de buitenranden wordt nog gebouwd.


2. De grootste bouwgolf vond direct al in de beginperiode plaats. Toen werden de 40 zandkleurige woontorens van Jumeira Beach Residence gelijktijdig gebouwd. Het zijn niet de mooiste torens, maar ze maken gezamenlijk wel indruk door hun volume.


3. Het is vooral een gebied voor de jetset.


4.


5.


6. Rond het water is een wandelboulevard aangelegd. Voor het oog erg fraai, maar vanwege de hitte wordt dit pad niet veel gebruikt (in elk geval niet overdag).


7.


8. In het stadsdeel Dubai Marina rijdt sinds 2014 een tram een rondje om de kreek, waarna de lijn parallel aan de kust wordt doorgestokken naar de opgang tot het palmeiland. Daarvandaan kun je overstappen op de monorail die je naar het uiteinde van het palmeiland brengt. In een tweede fase wordt de lijn verder doorgetrokken naar het zeilvormige vijfsterrenhotel Burj Al Arab. Van binnen lijkt de tram erg veel op de Randstadrail tram in de omgeving Haaglanden. Op zich niet eens zo verwonderlijk omdat beide trams afkomstig zijn van fabrikant Alstom, maar toch een verrassing als je je in een tram in Dubai spontaan in Den Haag waant.


9. Ondanks al het hoogbouwgeweld is men er toch in geslaagd om een knusse boulevard te maken.


10. Maar ook vanaf de boulevard uitzicht op grote bouwprojecten, zoals het grootste reuzenrad ter wereld. De Dubai Wheel is 210 meter hoog.


11. Nederland is nooit ver weg.


12. Het prachtige strand bij Dubai Marina wordt geflankeerd door een muur van gebouwen.


13. Toch nog wat glazen torens in de gele muur.


14. Direct ten noorden van de kreek ligt het meest spectaculaire deel van Dubai Marina. Hier staan 24 torens van 200 tot 425 meter hoogte op een kluitje. Elke toren is aan de top voorzien van een bijzondere bekroning, wat leidt tot een imponerende sprookjesachtige skyline. De hoogste torens, Princess Tower (392m) en Marina 101 (425m), staan als een soort koning en koningin in het midden. Iets meer naar achteren zijn momenteel nog hogere torens in aanbouw, maar deze hebben geen mooie kroontjes. De bouw hiervan staat alweer jaren stil, dus het is nog maar de vraag of ze ooit af gemaakt worden volgens de oorspronkelijke plannen.


15. Plekken waar de zon bijna niet meer komt. In Nederland onbespreekbaar, in Dubai juist een pré.


16. Je wordt er haast duizelig van, maar o zo gaaf!


17. De 337 meter hoge Marina Torch. Zowel in 2015 als in 2017 heeft dit gebouw in lichterlaaie gestaan, dus het gebouw doet zijn twijfelachtige naam eer aan. De branden verspreidden zich razendsnel over de volle lengte van de toren, zo snel dat het leek alsof de brandbare gevelmaterialen al opgebrand waren voordat het vuur structurele schade kon aanrichten. Minstens zo opvallend is de snelheid waarmee de schade is weggewerkt. Alsof er nooit iets gebeurd is.


18.


19. De Murjan Tower was samen met de Mesk Tower het eerste serieuze hoogbouwproject in Dubai Marina. Beide opgeleverd in 2004. Met 180 meter hoogte waren deze torens met spectaculaire bekroning van grote afstand zichtbaar. Tegenwoordig worden ze overschaduwd door nog hogere buren.


20.


21. De monorail op het Palm Jumeira


22.


23. Het laatste stukje van het traject gaat over het water. Met de skyline van Dubai Marina op de achtergrond.


24. Dubai Internet City is een wijk waar Dubai een speciale belastingregelingen heeft ingesteld om het gebied aantrekkelijk te maken voor techbedrijven. Diverse grootheden hebben hier al een vestiging geopend, zoals Google, Microsoft, Huawei en Samsung. De regeling geldt voor een periode van 50 jaar, dus men kan nog 30 jaar profiteren van de voordelen. Het gebied is inmiddels behoorlijk dichtbebouwd, al zijn her en der nog wel wat braakliggende kavels te vinden.


25. Copy paste architectuur


26.


27. Er wordt erg veel water gebruikt om een paar sprietjes groen te houden. De kraan staat 24 uur per dag aan.


28. Parkje in Dubai Internet City


29. Voetpaden zijn er nauwelijks te vinden. Je moet gewoon op de vluchtstrook van de snelwegen lopen. Maar het is ook veel te warm om te lopen, dus pak liever een taxi.


30. De Chrysler twintowers. Zo waan je je toch een beetje in New York. Verderop in de stad staat nog een derde.


31.


32. De Dubai Metro is volledig afgesloten van de buitenlucht. Airco's draaien hier nonstop om te zorgen voor een aangename temperatuur tijdens het wachten. Bij het instappen in de metro ga je door een dubbele deur waarna je ook weer een koele metro binnenstapt.


33. Het grootste deel van de metrolijnen ligt bovengronds op niveau +1. Zodoende heb je tijdens een ritje een mooi uitzicht over de stad. De hoogbouw van downtown Dubai doemt al op aan de horizon, op circa 15 kilometer afstand. Door de heiige lucht krijgt het iets mysterieus.


34. Hoewel Dubai hard aan de weg timmert om naam te maken als hoogbouwstad, wordt verreweg het grootste deel van de stad gekenmerkt door laagbouw van ongeveer 2 lagen hoog. Echt stedelijke bouwblokken kent de stad nauwelijks, het is of laag of heel hoog. De hoogbouwclusters zijn hierdoor nog nadrukkelijker aanwezig in het stadsbeeld. Het onderscheid tussen eengezinswoningen en wolkenkrabbers van minimaal 100 meter hoog is immers groot.


35. Je waant je zowaar in Star Wars


36. In het midden staan de Emirates Towers, bestaande uit een kantoortoren van 354 meter hoog en een hotel van 241 meter. Tijdens de oplevering in 1999 waren dit de hoogste torens van Dubai.


37. De Sheikh Zhayed Road


38. Tussen downtown en de oude binnenstad staat de 150 meter hoge Dubai Frame. Deze constructie lijkt wat op een lijst van een schilderij en biedt uitzicht over de nieuwe skyline. De beide poten fungeren als liftschachten, eentje om omhoog te komen en eentje om weer naar beneden te gaan. Aan de bovenzijde worden de schachten verbonden door een 95 meter lange loopbrug.


39.


40. Het uitzichtplatform van binnen.


41. Je kunt ook naar beneden kijken


42. De puntige wolkenkrabbers tekenen zich mooi af tegen de horizon. Nu heb je nog een weids uitzicht, maar door nieuwe bouwprojecten tussen downtown en de Dubai Frame zullen geleidelijk aan steeds meer torens uit het zicht verdwijnen. Zo zijn op de voorgrond twee nieuwe torens (One Za'abeel) in aanbouw die uiteindelijk 330 meter de lucht in gaan.


43. Overal in de stad hangen afbeeldingen van Sheikh Zayed, zo ook op dit klaverblad. Niet geheel toevallig is deze afbeelding gericht op de Dubai Frame, in de hoop dat bezoekers daar ook foto's van maken. Dat doen we dan ook maar.


44. De Burj Khalifa is met 828 meter de hoogste wolkenkrabber van de wereld, daarmee werd het hoogterecord van wolkenkrabber Taipei 101 (Taipei - Taiwan) met ruim 300 meter verboken. Het ontwerp is van het Amerikaanse architectenbureau Skidmore, Owings & Merrill (SOM). Zij baseerden het plattegrond op de vorm van een woestijnbloem, waarbij het gebouw van de drie uiteinden van de bladeren trapsgewijs steeds hoger wordt naar het midden toe. De toren is toegankelijk voor publiek, al is het verstandig om een bezoek vooraf te reserveren. Bezoekers kunnen kiezen tussen een bezoek aan het eerste observatiedek op 452 meter hoogte en het tweede dek op 555 meter. Aangezien alle omliggende torens lager zijn dan 350 meter is het eerste observatiedek op zichzelf al voldoende voor een mooi overzicht.


45. Het is wel echt een blingblingtoren


46. Letterlijk een wolkenkrabber!


47.


48. In Dubai zijn momenteel 3 grote ontwikkelaars actief, namelijk Emaar, Damac en Nakheel. Emaar krijgt doorgaans de beste plekken, zoals de centrale ring rond de kreek en downtown Dubai. Damac en Nakheel ontwikkelen hun eigen grote projecten daar omheen. Opmerkelijk genoeg worden de torens regelmatig voorzien van de naam van de ontwikkelaar. Zo kent Dubai inmiddels talloze Emaartorens.


49.


50.


51.


52.


53. Singapore heeft sinds 2010 een succesvol hotel met meerdere torens die aan de bovenzijde zijn verbonden door een schipvormige luchtbrug. Dubai kan daarin niet achterblijven, dus nu ook een kleine imitatie in downtown. Uiteraard wel hoger.


54. Zicht op een van de grootste aaneengesloten groene oases van de stad. Te midden van al dat groen staat het Zabeel Palace, onderkomen van de voormalige eerste minister Sheikh Rashid.


55.


56. In de shoppingmalls kan het niet op qua luxe. Van binnen zijn ze vaak wonderschoon, zoals deze koepel van Mall of the Emirates. Je waant je zo in Parijs.


57. In de Dubai Mall is en enorme waterval aangelegd met allemaal duikende mannetjes.


58. Bijzonder is ook het enorme aquarium in de Dubai Mall. In plaats van gekleurde koraalvisjes wordt deze bevolkt door haaien en manta's.


59. Op centrale punten in de winkelcentra staat maquettes opgesteld met toekomstige plannen. Zoals dit model van de nieuwe hoogste toren van Dubai, de Creek Tower. Nu is de Burj Khalifa met 828 meter nog de hoogste, maar deze wordt straks ruimschoots verslagen door dit monster van 1350 meter.


60. Natuurlijk staan die maquettes er niet alleen als opvulling van de grote ruimten. Het is vooral de bedoeling om nieuwe investeerders te trekken. Zodra je je blik even over een maquette wendt dan staat de verkoper al naast je met een prijslijst. "Wil je een appartement kopen? Niet genoeg geld? Dan kun je het toch lenen van de bank?"


61. De Sheikh Zayed Road is de meest indrukwekkende boulevard van de stad. Aan beide zijden wordt de boulevard geflankeerd door almaar hoger wordende torens. Ook de Dubai Metro perst zich hier tussen de gebouwen door, waarbij elke halte is voorzien van overdekte (met airco) loopbrug naar de overzijde van de boulevard. Ook hier is de overgang tussen hoog- en laagbouw zeer opmerkelijk, want direct achter de rij torens aan de rechterkant beginnen de eengezinswoningen.


62. De bovengrondse metrohaltes zijn ontworpen door architectenbureau Aedas. Aangezien ze er allemaal hetzelfde uitzien zijn ze duidelijk herkenbaar. Ze doen een beetje denken aan gordeldieren.


63. Bushalte met airco


64. Veel hoogbouwsteden zijn ooit met hun bouwgolf begonnen door gebouwen te imiteren vanuit steden die zichzelf al op het wereldtoneel hadden bewezen. Zo bevatte de eerste serieuze hoogbouw van New York een verwijzing naar de Parijse grandeur en werden de eerste grote torens in Chinese steden als een Empire State Building gepromoot. Ook in de eerste wolkenkrabbers van Dubai zijn duidelijke verwijzingen naar andere steden te vinden. Zo was de architect van de deze 328 meter hoge Al Yaqoub Tower geinspireerd door de Londense Big Ben.


65.


66.


67. Parallel aan de Sheikh Zayed Road liggen ventwegen met daaraan grote parkeergarages. Elke toren heeft zijn eigen garage. Aangezien dit de achterkant is van de gebouwencomplexen wordt hier minder geld uitgegeven aan pracht en praal.


68. Dubai is een oude vissersplaats aan de Khor Dubai (Dubai kreek) die pas enige betekenis kreeg in het begin van de 19e eeuw. Een deel van de sjeikdom van Abu Dhabi spolitste zich destijds af en vestigde zich in Dubai. Vanaf de 20e eeuw werd een belastingvrije zone ingevoerd in de haven van Dubai, waarna deze uitgroeide belangrijke handelsplaats aan de Perzische Golf. De haven vormt nog steeds het hart van de oude stad. Al heeft de oude bebouwing inmiddels plaats gemaakt voor nieuwbouw.


69. Ondanks al het hoogbouwgeweld lukt het Dubai maar niet om een echte stad te bouwen. De enige plek waar je een beetje stads gevoel krijgt is in de oude binnenstad. Veel historische gebouwen zijn al lang vervangen door eigentijdse bebouwing, dus echt oud doet het niet aan. Maar qua levendigheid kan geen enkel Dubaiaans deelgebied hier tegenop. Het lijkt ook de enige plek waar stadsbewoners zelf de dienst uitmaken en niet de grote ontwikkelaars.


70. Een traditionele telefooncel van provider Etisalat. Aangezien ook hier iedereen een eigen mobiele telefoon heeft, wordt deze niet meer gebruikt.


71. De noordrand van het oude centrum


72. Direct ten noorden van het centrum wordt momenteel volop gebouwd aan een nieuw stuk stad.


73.


74.


75. De Sheikh Rashid Road begeleidt het verkeer naar de haven. In de verte zijn de aangemeerde booreilanden te zien.