Nagele

Nagele is een dorp in de Noordoostpolder met ongeveer 200 inwoners. Het dorp is in de jaren vijftig ontworpen door architecten zoals Cornelis van Eesteren en Gerrit Rietveld. Voor hen bleek het een uitgelezen kans om hun modernistische idealen eens in de praktijk te brengen. Nagele werd daardoor een modern voorbeelddorp met strakke stedenbouwkundige planning en afgebakende zones voor wonen, werken, recreatie en verkeer.

Nagele wordt gekenmerkt door een rechthoekige ringweg met daarbinnen een centrale groene zone met publieke gebouwen zoals kerken en scholen. Daarbuiten bevinden zich de woonerven met voornamelijk rijtjeshuizen. Alle gebouwen worden gekenmerkt door rechte lijnen, haakse hoeken en platte daken, dit geldt voor zowel de oorspronkelijke bouw als voor de later gerealiseerde nieuwbouw. Het bebouwde gebied wordt omsloten door een brede houtwal om zodoende de harde wind uit de polder te weren en om toch enige geborgenheid voor de bewoners te bieden.

1. In de centrale groene zone zijn drie kerken en drie scholen gebouwd, elk voor een aparte religieuze stroming. De protestantse en gereformeerde kerken zijn momenteel nog in gebruik. De katholieke kerk is inmiddels afgestoten. Dit bouwwerk is momenteel in gebruik als museum voor Nagele.


2. Ruime twee-onder-een-kappers aan de Ring.


3. Sobere rijtjeswoningen aan de Ring.


4. Gerstehof


5. De gereformeerde Samen op Weg kerk van architecten Van den Broek en Bakema uit 1960.


6. De openbare school van architecten Van Eyck en Van Ginkel uit 1957


7. Het Vlashof met rijtjeswoningen van architect Rietveld.


8. Nog meer woningen van Rietveld aan de Klaverhof.


9.


10. De hervormde kerk


11. Nagele is zo ruim opgezet dat veel woningen aan beide zijden grenzen aan openbaar groen. De achterzijden zijn veelal dichtgezet met schuttingen.


12. In het midden van de centrale groenzone stond tot voor kort een gymnastieklokaal. Dit bouwwerk is rond 2012 vervangen door dit multifunctionele centrum van K4 architecten. Het nieuwe gebouw gaat geruisloos op in zijn moderne omgeving.


13. In het westen van het dorp liggen twee winkelstraten, namelijk de Zuiderwinkels en de Noorderwinkels. Zuiderwinkels is ontworpen als een kleine versie van de Rotterdamse Lijnbaan. In het midden een rechte wandelpromenade met eenlaagse winkelpanden met daar achter repeterende woongebouwen. Het winkelgebied staat grotendeels leeg. Aan de toegangsweg is midden op de wandelpromenade een supermarkt gebouwd, dus het gebied ligt er wat verloren bij.


14. In Noorderwinkels is de situatie niet veel beter.


15. Opgeknapt gebouw aan de Noorderwinkels.